Regelgeving voor het verlenen van wapens aan publiekrechtelijke lichamen
Bij besluit van 24 december 1814 kreeg de Hoge Raad van Adel de opdracht om de bestaande wapens van ‘alle steden, dorpen en heerlijkheden, districten en corporatien’ te inventariseren. De vorst bevestigde dan deze wapens. Overheden en organisaties die geen wapen voerden, konden hun wensen voor een nieuw wapen aan de Raad doorgeven.
Bestaande en nieuwe wapens
Onder 'corporatien' werden allerlei besturen en verenigingen verstaan. Daar vielen niet alleen de waterschappen onder maar ook kerkelijke organisaties en onderwijsinstellingen.
Op 5 januari 1815 zond de Hoge Raad van Adel een oproep aan alle lokale besturen om hun wapen in te zenden. De reactie op de oproep was zo massaal dat de Koning onmogelijk op korte termijn de wapens kon verlenen of bevestigen. Daarom kreeg de Raad bij besluit van 20 februari 1816 de opdracht om de bestaande wapens in naam van de Koning te bevestigen. Alleen nieuwe wapens werden voortaan door de Koning zelf verleend op voordracht van de Hoge Raad van Adel.
Nieuwe regels voor wapenverleningen in 1919
Het besluit van 23 april 1919 (Staatsblad 181) stelde nieuwe regels voor de verlening van wapens aan overheidslichamen. Voortaan moeten ‘alle provinciën, gemeenten en andere publiekrechtelijke lichamen of instellingen’ die een wapen wensen te voeren, zich tot de koning wenden.
Het besluit van 24 december 1814 – de Koning bevestigt of verleent wapens met advies en bemiddeling van de Hoge Raad van Adel – bleef gehandhaafd, maar werd strikter uitgelegd.
Het besluit van 20 februari 1816 werd echter ingetrokken. Daarmee kwam een einde aan de bevestiging van wapens door de Hoge Raad van Adel zonder tussenkomst van de Koning.
Bij besluit van 21 oktober 1977 (Staatsblad 605) werd een nieuw tweede artikel ingevoegd aan het besluit van 23 april 1919. Die bepaling gaf een nieuw gevormd overheidslichaam, dat de naam kreeg van een opgeheven overheidslichaam, de mogelijkheid om ook het wapen van dat overheidslichaam te voeren.
Alleen overheidswapens
Wapens van een aantal privaatrechtelijke instellingen werden ook na 1919 nog officieel bij koninklijk besluit verleend. Met de bekendmaking van de Beleidsregels van 12 september 2013 omtrent het verlenen, bevestigen en wijzigen van wapens worden voortaan alleen nog wapens van publiekrechtelijk lichamen (overheidsorganisaties) bij koninklijk besluit verleend.
Grondslag voor huidige wapenverleningen
Het besluit van 24 december 1814 en het besluit van 23 april 1919, zoals gewijzigd bij besluit van 21 oktober 1977 vormen tot op de dag van vandaag de grondslag voor wapenverleningen aan overheidslichamen. Ze worden vermeld in elk koninklijk besluit waarbij een wapen aan een publiekrechtelijk lichaam wordt verleend.